ПОЛОВИНА ВЕК БОРБА НА ВИКТОР АЌИМОВИЌ ЗА ВИСТИНАТА ЗА МАКЕДОНИЈА
ПОЛОВИНА ВЕК БОРБА НА ВИКТОР АЌИМОВИЌ ЗА ВИСТИНАТА ЗА МАКЕДОНИЈА
Страхил Гигов и Боро Чушкар му забраниле да биде новинар
Во Државниот архив и во Кинотеката на Македонија, покрај многуте други, постои и еден редок фото и документациски трезор, преполнет со материјали драгоцени за развојот на македонската историја, нејзината политичка и национална мисла, како и за растежот на македонското новинарство, фотографија и филм. "Виктор Аќимовиќ" - напишано е на тој трезор, на архивскиот фонд со оставината на истоимениот македонски деец, публицист - новинар, фотограф и филмски работник. Станува збор за интересна, контроверзна и многу значајна личност, чиј живот и дело до 90-тите години на 20 век беа третирани како табу тема. Историчарот и архивист од Тетово Бранислав Светозаревиќ нив ги истражуваше во својот магистерски труд, чија одбрана е планирана за наредната недела на скопскиот универзитет "Свети Кирил и Методиј".
"Во времето што доаѓа ќе претстои политичка рехабилитација и афирмација на личноста и делото на Виктор Аќимовиќ, човекот кој уште од своите младешки години со својот публицистички и севкупен ангажман застанува на фронталната линија на одбраната на македонските национални интереси", заклучува во својот труд Светозаревиќ.
Виктор Аќимовиќ е роден во Тетово во 1915 година, како едно од петте деца на Лазар и Параскева. Неговата мајка е родум од Прилеп, но прадедото на Виктор, Стојко Аќимовиќ, е првиот учител на српската пропаганда во Тетово во 1861 година. Животот и делото на Виктор до неговата смрт во 1987 година се суштинска спротивност на неговото просрпско семејство, кое имало заслуги за ширењето на српската пропаганда во Тетово и Тетовско. Наместо и самиот да се вклучи во неа, Виктор се приклонил кон социјалистичкото и комунистичкото движење и особено кон идеите на ВМРО (Обединета) и МАНАПО. Спротивставувајќи се на силното влијание на великосрпскиот режим, тетовците учествувале во штрајкови, одбележувања на празници сврзани со македонскиот идентитет, во национални појави во културата, спортот и новинарството, каде што еден од најекспонираните бил токму Виктор. Документацијата од 1934 до ??1934 година покажува дека Виктор Аќимовиќ бил непрестајно во судир со актуелниот режим на Кралството на СХС. За својата антирежимска, прокомунистичка и најмногу за националната македонска дејност тој бил казнуван и осудуван неколкупати од просветните и судските власти и лежел во затвор по логорите. Тетовската полиција постојано го следела, бидејќи се наоѓал на списокот на сомнителни лица, како агент на советскиот ??НКВД.
Во 1939 година Виктор заминува во Марибор, во Словенија, од каде што била неговата сопруга Милена Година. Оттаму во својот нов весник "Јужна стварност" Виктор жестоко реагирал на јавното предавање под наслов "Јужна Србија, или Македонија", што го одржал српскиот академик и универзитетски професор Никола Вулиќ во Српскиот културен клуб. Тој правел обид за целосно негирање на постоењето на Македонија и на македонскиот народ, како и за нивно преименување во Јужна Србија и јужносрбијанци. "Никој не може на Македонија да и го оспори името. Македонија постои, затоа што постои македонски народ", му пишува Виктор на српскиот академик - шовинист Вулиќ во своето отворено писмо, поместено во весникот. Весникот со оваа статија бил пренесен во Македонија, каде што во Тетово и други градови го читале младите напредно ориентирани луѓе. За време на фашистичката окупација, Аќимовиќ бил осуден во отсуство на две години затвор од италијанските окупациски власти.
Во новинарските обиди за бугарското списание "Литературен глас" од Софија во 1942 година, давајќи свое гледиште за Македонија како неисцрпен мотив, бара "поголем ангажман" од познатите имиња на современата македонска уметност, како што се сликарите Никола Мартиновски, Тома Владимирски, Димитар Кондовски, Кераца Висулчева и скулпторот Димитар Тодоровски. Тој не го употребува името на државата Бугарија, под чија окупација се наоѓала Македонија, ниту терминот Бугари. Секаде исклучиво ги користи термините Македонија, Македонци, македонски човек. Со тоа вешто го избегнува можното поистоветување на Македонија и Македонците со Бугарија и Бугарите и на посреден начин ја истакнува македонската посебност.
Во 1944 година Виктор се приклучува кон единиците на Народноослободителната војска и партизанските одреди на Македонија и станува фоторепортер на Главниот штаб. Но, веднаш по ослободувањето бил отстранет и дистанциран од страна на властите на младата македонска држава, поради блискоста на неговите ставови со ставовите на "сепаратистите", на "антипартиската група" и со "чентовистите". Во 1945 година во белградскиот весник "Политика" Аќимовиќ објавува многубројни информации од НР Македонија, но и од пиринскиот и егејскиот дел на Македонија. Се издвојуваат неговите наслови за судењето на остатоците на големобугарскиот фашизам и за злосторствата врз Македонците во Грција. Во овој период Аќимовиќ е дописник и на Радио Белград. Но, од 1946 година двата медиума полека му ја откажуваат соработката. Неговото слободно изразување траело мошне кратко, бидејќи Белград и македонското раководство предводено од Лазар Колишевски, ги отстранувале сите приврзаници на идејата за посамостојна политика на Македонија. При обидот за бегство во Унгарија во 1948 година Виктор е уапсен и одлежува затворска казна во Идризово до 1952 година.
Според Светозаревиќ, одредени политички моќници, меѓу кои и Страхил Гигов и Боро Чушкар, му го ограничиле на Виктор правото да работи како новинар во Македонија. Се до својата смрт, тој останал во изолација, тивко бојкотиран. Но, во 70-тите и 80-тите години од минатиот век и натаму смело учествувал во јавни полемики, решително впуштајќи се во демистификација на одредени настани и личности од НОВ и Револуцијата. Се обидувал на јавноста да и предочи дека одредени моќни политички кругови и историчари си ја пишувале историјата според своите потреби.
Полицијата, која во разните политички режими, беше негов постојан "чувар", во 1987 година го "удостои" со уште една, овојпат последна посета, додека тој веќе заминуваше во историјата на Македонија. Припадници на поранешниот Секретаријат за внатрешни работи влегоа во малечкиот стан во Скопје на веќе починатиот новинар и публицист и наидоа на простории преполни со документи, филмски и фотоленти, фотографии, книги, списанија и други документарни и библиотечни материјали, значајни за современата историја на Македонија.
Свето Тоевски
***
Рацин го добил куршумот в чело
За историчарите е интересно прашањето, кое Виктор Аќимовиќ му го поставил на Страхил Гигов за Кочо Рацин: "Зошто Гигов не го споменува Рацин и неговото престојување во логорот во Ивањица, во кој бил испратен? Дали, можеби, затоа што големиот комунист и револуционер беше во немилост, брутално бојкотиран, затоа што беше забранувано со него да се зборува и дали токму ти го имаше главниот збор. Го прогласи ли ти тогаш Рацин за шпион, како човек на тогашниот бан на Вардарската бановина. Но, Рацин остана Рацин, пролетер, револуционер и Човек до последниот момент, до моментот кога го доби куршумот в чело. Но, моите разговори со Рацин во логорот Меѓуречје - Ивањица се запишани и не се потонати во Вардар, туку се депонирани на неколку места. Не е уште дојдено времето да се објават", наведува Аќимовиќ во своето писмо што му го упатил на Страхил Гигов.
***
Богата ризница од филмски записи
Во 60-тите и 70-тите години Виктор Аќимовиќ се посветува на филмското творештво и фотографијата, а во областа на аматерскиот филм ги достигнува врвовите на европските филмски остварувања. Во овој период тој е автор на педесетина некомерцијални филмови. Во Кинотеката на Македонија се чуваат околу 100 награди, плакети, признанија и дипломи на Аќимовиќ. На Меѓународниот фестивал на аматерски филмови во Кан ја добил Сребрената плакета за својот филм "Бел гулаб". На Меѓународниот фестивал во Луксембург биле прикажани три негови филмови, а за "Циганска молитва" бил награден со бронзена плакета. Во 1967 година Аќимовиќ е еден од основачите на скопскиот киноклуб "Камера 300". Со огромниот број слајдови, фотографии и развиени негативи ги доловувал секојдневниот живот, уметничките достигнувања, природните убавини и националното културно богатство на сите делови на Македонија, вклучувајќи ги и пиринскиот и егејскиот дел.
http://www.vest.com.mk/default.asp?id=134249&idg=7&idb=2051&rubrika=Revija
